NGƯỜI VIỄN ĐÔNG

(Dành cho người yêu nhạc Nga)

Một chút lịch sử: thời phong kiến ở Nga cũng như ở châu Âu mỗi lãnh chúa cát cứ ở một vùng rộng lớn thường có quân đội riêng, nhiều khi lên đến hàng vạn người. Mỗi đội quân như vậy bao giờ cũng có một đội quân nhạc riêng, chỉ tập luyện để dùng vào việc đi săn, nghi thức hay đánh trận. Quân nhạc chia ra làm 3 nhóm: dàn kèn đồng, bộ gõ bằng các dụng cụ gỗ, dàn đồng ca. Piotr Đệ Nhất học theo châu Âu nâng cấp đội quân nhạc của binh sỹ lên khá cao cấp, các thời Sa Hoàng sau cũng đều duy trì và đầu tư cho quân nhạc nhiều. Thời Xô viết cứ cấp sư đoàn là phải có một đại đội kèn đồng, cho đến thế kỷ 21 này ở nước Nga vẫn vậy...

Các đội quân nhạc thường chơi những bản hành khúc rất hùng tráng dưới dạng nhạc kèn không lời. Khi đi kiểu đội ngũ lính tráng thường hát những bài hành khúc này (giống như bộ đội nhà mình vừa đi vừa hát “Vừng đông đang hửng sáng...”- nhưng họ có nhiều bài hơn rất nhiều và hát thường xuyên). Các bài hành khúc là linh hồn của những cuộc diễu binh. Còn nếu bạn đang ở trên đường phố của một thị trấn nhỏ tại Liên xô, mà thấy mấy chục chú lính trẻ măng đi theo đội ngũ, vừa đi vừa hát đồng ca, thì có lẽ họ đang hát một trong mấy bài hành khúc sau, xin giới thiệu một số bài hành khúc tiêu biểu nhất của quân đội CCCP và Nga ngày nay. Xin lưu ý là những bài hành khúc hùng tráng này thường xuất phát là những bài hát rất trữ tình, và người sưu tầm đang chọn những version trữ tình và hay nhất cho từng hành khúc- có thể nói chính tính trữ tình của từng bài ca đã làm người lính yêu thích, dẫn đến giai điệu được chuyển thể thành hành khúc hùng tráng dùng trong quân đội- có những bài vẫn được dùng từ thời Sa Hoàng cho đến hôm nay! Có lẽ tính trữ tình trong các bài hành khúc quân đội là đặc tính riêng của quân nhạc Nga? Không tin các bạn thử hát trữ tình “Tiến bước dưới quân kỳ” xem nhé...Và trong giới hạn bài viết này tác giả chỉ muốn nói đến khía cạnh trữ tình của quân nhạc CCCP:

Не плачь девчонка! (“Đừng khóc hỡi cô em” - Shainskiy + Kharitonov)
Leshenko-Buinov-Marshall: https://www.youtube.com/watch?v=lmCX23RSbiQ 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=Yda6qA3qZ-s

Дан приказ ему на запад ( “Anh ấy được lệnh ra mặt trận phía tây” –Isacovskiy + Pokrass)
Elena Kamburova: https://www.youtube.com/watch?v=EODdBMAbXc8 
Phim “Những sỹ quan”: https://www.youtube.com/watch?v=6LdmnaaUvKM

Эх, дороги (“Ôi, những con đường” – Novikov + Oshanhin)
Muslim Magomaev (Azerbaidjan): https://www.youtube.com/watch?v=li_nlAFbCoI 
Những người dân Gruzia bình thường hát: https://www.youtube.com/watch?v=e7a12x9iMvM 
Dàn đồng ca của tu viện: https://www.youtube.com/watch?v=wjgW_llKTUE

Последний бой (“Trận chiến cuối cùng” –tác giả Nozkin)
Nhạc phim “Trận chiến cuối cùng”: https://www.youtube.com/watch?v=KJqkW_WCMXQ 
Liube: https://www.youtube.com/watch?v=ye-o5O7FdlE 
Bài này thực ra không phải là hành khúc, nhưng vì quá hay nên lính tráng vẫn lấy ra để hát lúc đi đội ngũ...

День победы («Ngày chiến thắng” – Tukhmanov + Kharitonov)
Lev Leshenko: https://www.youtube.com/watch?v=cHo2skHHi_g 
Diễu binh năm 1945: https://www.youtube.com/watch?v=OhGu6d-tk1c

Прощание Славянки («Giã từ cô gái Slavơ” –nhạc Agapkin, lời nhiều tác giả. Nhiều chuyên gia đánh giá đây là bài hát Nga hay nhất mọi thời đại!)
Kavaler Duet: https://www.youtube.com/watch?v=4-DKNApW2A8 
Duyệt binh: https://www.youtube.com/watch?v=X7lDfE5rSdI 
(dành cho những người tìm hiểu lịch sử-diễu binh năm 1936: https://www.youtube.com/watch?v=ed2bVJ6r6Rg )

Вечер на рейде (“Chiều trên bến cảng”- Soloviev Sedoi + Churkin)
Muslim Magomaev: https://www.youtube.com/watch?v=Hfn45t_TiTA 
Dàn nhạc “Big Ben”: https://www.youtube.com/watch?v=pDWoiclFpIU 
(cũng không phải hành khúc nhưng lính Xô viết vì quá thích nên cũng hay lấy ra hát khi đi đội ngũ)

Марш артиллеристов (“Hành khúc các chiến sỹ pháo binh” – Gusev + Khrennicov)
https://www.youtube.com/watch?v=1CHRehf7iU4 
Bài hành khúc điển hình!

Идет солдат по городу (“Người lính đi trên phố” – Shainskiy + Tanưch)
https://www.youtube.com/watch?v=ibGOMkDaM2Y 
https://www.youtube.com/watch?v=bl7tc__1pJU 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=fHEN2B2yPwY

Катюша (“Ca-chiu-sa” – Blanter + Isacovskiy)
https://www.youtube.com/watch?v=llS6p4YzsaY 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=CtL1m9wy7gk (quân nhạc Italy biểu diễn)

Свяшенная война (“Cuộc chiến tranh thần thánh” – Alesandrov + Lebedev-Kumach)
https://www.youtube.com/watch?v=8Y4_2Qa0QQs 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=oaq-bMoriaA

Мы-армия страны («Chúng ta là quân đội của cả nước”- Movsean + Rozdesvenskiy)
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=8jw0T-zzd5o 
Diễu binh: https://www.youtube.com/watch?v=RcecgQ5V58M

В путь! (”Lên đường” – Soloviev Seđoi + Đuđin ) 
 Nhạc phim-1954: https://www.youtube.com/watch?v=1MWtENd_ERc 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=tPgZEBnDbl0 
https://www.youtube.com/watch?v=XCWs84dzLP0

Там вдали за рекой (“Xa tít bên kia sông””-Nicolai Kool + Alexandr Alexandrov)
Nhạc phim “Thép đã tôi thế đấy”: https://www.youtube.com/watch?v=-4LmLjd4YIs 
(cũng lại một bài không phải hành khúc, nhưng vì quá hay nên lính vẫn hát khi đi duyệt đội ngũ)

Три танкиста («Ba chàng lính xe tăng”- anh em Pokross + Laskin)
Julia Kovalchuc: https://www.youtube.com/watch?v=m_C6a5r2UGI 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=b5bV61bnZMA

Огонек (“Ngọn đèn nhỏ)- Isakovski +Mokrousov)
https://www.youtube.com/watch?v=c654tbBDhx8 
Riêng bài hát này không thể dùng làm hành khúc, nhưng không một người lính Xô viết nào có thể quên!

Полюшко-поле (bài nhạc đặc trưng cho kỵ binh-được một số chuyên gia coi là bài nhạc hay nhất thế kỷ 20)
https://www.youtube.com/watch?v=_KbT-iA5768 
https://www.youtube.com/watch?v=C7q4LUDIHIw 
https://www.youtube.com/watch?v=0cdgNtpyu5k 
https://www.youtube.com/watch?v=IFgfrCiy6fA 
https://www.youtube.com/watch?v=xcHhuFN2CO0 
https://www.youtube.com/watch?v=elRnjPGaS0s 
Andre Rieu: https://www.youtube.com/watch?v=5nZWX5YL9do

А нам нужна одна победа («Chúng ta chỉ cần một chiến thắng”-Bulat Okudjava)
A-Studio (Kazakhstan): https://www.youtube.com/watch?v=t2W47fpL7pI 
Mila Ninitch (Ukraina): https://www.youtube.com/watch?v=7vmw3qjidEM 
Hành khúc: https://www.youtube.com/watch?v=8c0mBdRtylU

Hiện nay khi CCCP tan vỡ có nhiều hành khúc đang được quân đội của nhiều nước Liên Xô cũ vẫn dùng, như Nga, Bạch Nga, Ukraina, Kazakhstan...- vì lãnh thổ thì có thể chia cắt nhưng văn hóa và lịch sử quả là không đơn giản để phân định ai được hát, ai không được hát...những bài hành khúc đó chính là tài sản chung của cả một dân tộc hùng cường.

Đối với tác giả những giai điệu trên đã gắn liền với nhiều năm tuổi trẻ, chúng đã trở thành vô cùng thân thuộc. Và sau rất nhiều năm thì điều đọng lại được với tôi không phải là những hành khúc hùng tráng của cả một đội quân rập đều bước chân đằng sau đại đội nhạc kèn và trống, mà chính là những giá trị nhân văn trong từng câu hát. “Điều quan trọng nhất với người lính đó là người thương yêu vẫn đang đợi ở nơi xa...”- với câu hát đó chúng tôi đã đi trong tuyết lạnh của những chiều xám xịt vào tháng mười một của một thời xa nhớ...